Professor pleit voor samenspel MC en vakbonden

Centraal stond het thema ‘primaat van de politiek’. Daarnaast werd uitvoerig gesproken over een regelmatig terugkerend thema, namelijk de evaluatie van het Besluit Medezeggenschap Defensie (BMD).

De Medezeggenschapsdag werd geopend door de voorzitter van de VBM, Jean Debie. Hij gaf aan verheugd te zijn met de hoge opkomst. Volgens Debie is de medezeggenschap belangrijk voor zowel de organisatie als voor de medewerkers.

Jef Stassen van de VBM hield een korte presentatie, waarin werd toegelicht welke medezeggenschapscommissies in het verleden te maken hebben gehad met de toepassing van het zogenaamde ‘politiek primaat’. Stassen: “Zo zie je dat het ‘primaat van de politiek’ niet alleen een theoretisch verhaal betreft, maar dat het bij Defensie ook in de praktijk wordt toegepast. In de afgelopen jaren zijn hierover een aantal geschillen gevoerd en het College Geschillen Medezeggenschap Defensie (CGMD, red.) heeft hierover diverse adviezen verstrekt.”

Zowel Henk Bos, ex-voorzitter van de Defensieonderdeel MedezeggenschapsCommissie CLAS (DMC CLAS), Ton Blankenstein (huidig voorzitter DMC CLAS) en René de Vries (ex-voorzitter DMC CDC) deelden hun ervaringen met de nota ‘In het belang van Nederland’ met de aanwezigen. Hieruit bleek duidelijk dat de medezeggenschap nooit een formele rol heeft gehad. Ook werd duidelijk dat de hoofden van de krijgsmachtdelen er verschillend mee om zijn gegaan. Het niet vroegtijdig betrekken van de medezeggenschap was voor de DMC CLAS reden om het College voor Geschillen (CGMD) te benaderen.

Themadeskundige prof. mr. Loe Sprengers was door de VBM uitgenodigd om zijn kennis en ervaring met de aanwezigen te delen. De professor gebruikte onder andere als voorbeeld het samenvoegen van departementen. Dit is een politiek besluit en is geen onderwerp van overleg met de medezeggenschap. De regelgeving van medezeggenschap geeft aan dat in dit soort situaties geen overleg nodig is tenzij het samenvoegen gevolgen heeft voor de werkzaamheden voor het personeel. De gevolgen voor het personeel van een besluit worden in de praktijk echter vaak niet in verband gebracht met het daadwerkelijke besluit. De medezeggenschap zou daar wat nadrukkelijk naar moeten kijken, zodat mogelijk toch invloed uitgeoefend kan worden op een besluit. Professor Sprengers sprak ook over de uitkomst van een geschil, dat door de DMC CLAS is aangegaan. Hierin is aangegeven dat er in het kader van de nota ‘In het belang van Nederland’ sprake is van een politiek besluit. En dat er vanuit die optiek dus ook geen formeel overleg over hoeft plaats te vinden. Wél heeft het CGMD de secretaris-generaal van Defensie geadviseerd om te voorzien in passende aanvullende regelgeving, zodat in toekomstige, vergelijkbare situaties de medezeggenschap vroegtijdig op informele wijze kan worden betrokken. De medezeggenschap kan dan een rol spelen bij de totstandkoming van voorstudies en bij beleidsaangelegenheden die vallen onder de toepassing van artikel 25, tweede lid, BMD (politiek primaat). De professor gaf aan dat dit in het kader van de evaluatie van het BMD nog nader moet worden bezien.

Als het gaat om het benaderen van de politiek vanuit de medezeggenschap heeft de professor aangegeven dat bijvoorbeeld in het kader van sourcing en het overleg hierover ook een samenspel met de vakbonden kan plaatsvinden. Hierbij kan de medezeggenschap zich beperken tot de regels zoals opgenomen in het Besluit Medezeggenschap Defensie en de vakbonden kunnen een rol vervullen richting het benaderen van de politiek. De professor heeft geadviseerd in het kader van de evaluatie van het BMD ook te kijken naar artikel 29 en het begrip sourcing daaraan toe te voegen.

In de discussie tussen de aanwezigen, de verschillende ervaringsdeskundigen en de themadeskundige kon een aantal vragen goed uitgediept worden, waarbij vooral de kennis van de themadeskundige hier en daar tot andere inzichten heeft geleid.

Tijdens de discussie werd geopperd dat het artikel ‘geheimhouding’ wellicht uitkomst biedt als de werkgever iets wil bespreken maar het niet kan bespreken omdat het (politiek) gevoelig ligt. Duidelijk werd dat dit wellicht een mogelijkheid is, maar dat áls de informatieverstrekkende partij de ‘geheimhoudingsplicht’ oplegt, dit dan voor een korte periode moet zijn. Het is van groot belang dat de medezeggenschap op enig moment de achterban kan benaderen. Een nadeel van geheimhouding is dat de medezeggenschap zijn resultaten niet kan uiten richting de achterban.

Tijdens de discussie bleek ook dat de politiek steeds vaker besluiten neemt waarbij al aangegeven is waar of op welk onderdeel het besluit van toepassing is. De medezeggenschap wordt in dit soort situaties voor een voldongen feit geplaatst. Er kan dan alleen nog maar overleg gevoerd worden over hoe de uitvoering plaats kan vinden. De vraag waarom komt niet aan de orde, omdat de politiek dit al heeft besloten. Volgens professor Sprengers moet een dergelijk besluit – als het het personeel raakt – ook besproken worden met de medezeggenschap. Een besluit kan verstrekkende gevolgen hebben voor het personeel en in voorkomend geval kan de medezeggenschap wel degelijk het besluit als zodanig aan de orde stellen.

Een ander aspect dat aan de orde kwam, is het feit dat de CMC (Centrale MedezeggenschapsCommissie) in dit soort zaken in het verleden wat nadrukkelijker stelling had kunnen nemen. Het zou goed zijn als de CMC hierin wat transparanter is en informatie sneller doorspeelt naar de betreffende medezeggenschapscommissies. Men kan dan in onderling overleg goede afspraken op papier zetten, waardoor het overleg met de medezeggenschap over de volle breedte maximaal wordt benut.

Louis Schipper (VBM) ging nog eens kort in op de laatste stand van zaken van de evaluatie van het BMD. Defensie heeft het verzoek tot evaluatie opgepakt en mede met inbreng van de bonden is een plan van aanpak opgesteld. Daarnaast heeft Defensie ook evaluatiebijeenkomsten georganiseerd en hierin is onder andere aandacht besteed aan de navolgende onderwerpen:

•             Verkiezingen, kan het eenvoudiger?
•             Is medezeggenschap een meerwaarde voor de loopbaan?
•             Is het eigen werk in balans met het medezeggenschapswerk?
•             Kan het imago van de medezeggenschap verbeterd worden?

De VBM heeft zelf ook het een en ander ingericht. Zo is bijvoorbeeld een technische werkgroep evaluatie BMD ingesteld die bestaat uit een brede vertegenwoordiging van medezeggenschappers.

Daarnaast is de evaluatie als thema met medezeggenschappers nader besproken op de Medezeggenschapsdag 2014. Bij al deze bijeenkomsten is inhoudelijk gekeken en zijn alle artikelen van het BMD tegen het licht gehouden en getoetst aan de praktijk.

Eventuele verbeteringen worden in kaart gebracht en komen in het formele overleg met Defensie nog aan de orde.

Ook is er nog kort discussie gevoerd met een aantal aanwezigen over de uitkomsten van een paar  stellingen zoals besproken op de Medezeggenschapsdag in 2014. Zo is bijvoorbeeld gesproken over het mogelijk loslaten van getrapte verkiezingen voor het CMC niveau, het verkorten van de verkiezingsprocedure en de mogelijkheid tot het houden van digitale verkiezingen.

De Medezeggenschapsdag werd op een sprankelende wijze afgesloten door Bert Woestegrint, Lector E-readiness, psycholoog, en organisatieconsulent. Bert Woestegrint heeft onderzoek gedaan naar veranderingsbereidheid oftewel e-readiness van Europese militaire organisaties. Of de mens bijblijft, hangt af van ‘veranderingsgezindheid’ ofwel ‘e-readiness’; de bereidheid nieuwe ontwikkelingen eigen te maken. Aan de hand van een boeiende en interessante presentatie werd duidelijk dat mensen niet van veranderingen houden. Na deze presentatie bleek dat Bert Woestegrint (anagram voor Wittenberg Stroe) de heer Otto Wijnen is en dat hij helemaal geen onderzoek heeft gedaan naar veranderingsbereidheid. Otto Wijnen is gefascineerd door de snelheid van veranderingen in onze omgeving en schreef daarom een fakespeech over innovatie. De aanwezigen hebben in ieder geval genoten van de presentatie en op deze wijze werd de Medezeggenschapsdag VBM 2015 met een knipoog afgesloten.

De VBM bedankt alle aanwezigen voor hun inbreng en adviseert om, met respect voor elkaar, in gesprek te blijven en actief te blijven in de medezeggenschap.